Wolnomularstwo na świecie – Wielka Zjednoczona Loża Polski i Krajów Bałtyckich

Wolnomularstwo na świecie, podobnie jak w Polsce dzieli się na dwa główne nurty: romański i anglosaski.

Nurt anglosaski opiera się o UGLE (Wielką Zjednoczoną Lożę Londynu), której korzenie sięgają roku 1717 (kiedy to utworzono Wielką Lożę Londynu). Jej powołanie zbiegło się z utrwaleniem władzy nowej dynastii hannowerskiej w Anglii i stłumieniem powstania jakobickiego 1715 roku. Wielka Zjednoczona Loża Anglii sprawuje pieczę nad około 250 tysiącami wolnomularzy na całym świecie, skupiając ponad 8000 lóż. Jako najstarsza obediencja na świecie rości sobie prawo do uznawania (oceny) wszelkich organizacji masońskich na całym świecie. Dopuszcza inicjację wyłącznie mężczyzn i wymaga od kandydatów wiary w Boga i nieśmiertelność ludzkiej duszy. Siedzibą UGLE jest Freemasons’ Hall w Londynie. Drugą najstarszą obediencja światową jest Wielka Loża Irlandii, choć nie jest znana oficjalna data jej powołania. Przyjmuje się jednak, że utworzono ją w roku 1725, jako że zachowały się dokumenty mówiące o wyborze Wielkiego Mistrza Richarda Parsonsa pochodzące z tego roku. Tzw. Wielką Trójkę zamyka Wielka Loża Szkocji założona w pierwszej połowie XVIII wieku (przyjmuje się datę 1736). Pierwszym Wielkim Mistrzem tej Wielkiej Loży został William St. Clair z Roslyn.

Warto także wskazać na francuską siłę wolnomularstwa konserwatywnego. Jest nią Wielka Loża Narodowa Francji (Grande Loge Nationale Française) – Obediencja powstała w 1913 roku jako inicjatywa jednej z konserwatywnych lóż Wielkiego Wschodu Francji, która zdecydowała się na odłączenie od swojej obediencji. Wielka Loża powołana została przy współpracy z niezależną lożą L’Anglaise na Wschodzie Bordeaux. Takie korzenie sprawiły, że w obediencji tej pracowało bardzo wielu Anglików (jak na standardy francuskie – szacuje się, że było ich około 25%). Pół wieku później doszło do istotnych zmian w łonie obediencji – odłączyło się od niej siedem lóż, tworząc nową obediencję – Wielką Lożę Tradycyjną i Symboliczną „Opera”. Z drugiej strony, Wielką Lożę Narodową wzmocniła duża grupa secesjonistów z Wielkiej Loży Francji. Pierwotnie, najpopularniejszym rytem w tej obediencji był Ryt Szkocki Dawny i Uznany. Stosowano też Ryt Szkocki Rektyfikowany (jego chrześcijańsko-rycerski charakter był zgodny z duchem obediencji, dla podkreślenia czego krzyż templariuszy został umieszczony w herbie WLNF).

W zakresie wolnomularstwa romańskiego panuje duża różnorodność. Liczba obediencji jest bardzo duża (nie wszystkie zresztą wzajemnie się uznają). Istnieją zarówno obediencje krajowe (z braku miejsca, wymienimy tylko niektóre z nich), jak i obediencje ponadnarodowe (o których piszemy dalej).

Obediencje krajowe (wybrane):

Wielki Wschód Francji. Jest najstarszą i najbardziej poważaną obediencją liberalną w Europie kontynentalnej. Powstał niedługo po założeniu Wielkiej Zjednoczonej Loży Londynu (która przekształciła się następnie w obediencję krajową), i w ciągu mniej więcej trzech lat od powstania pierwszych lóż francuskich. Stało się to już w roku 1728. Pierwotną nazwą była Première Grande Loge de France, w 1773 decyzją braci wolnomularzy zmienił określenie na Wielki Wschód Francji. W pierwszym okresie rozwoju, Wielki Wschód Francji składał się w większości z przedstawicieli emigracji jakobickiej z Anglii i Szkocji – etap ten zakończył się mniej więcej z chwilą objęcia urzędu Wielkiego Mistrza przez księcia Clermont w 1743 roku. Wielki Wschód Francji podkreśla swój humanistyczny i społeczny aspekt, podkreślając, że rozwój osobisty człowieka musi znajdować realizację praktyczną w postaci oddziaływania takiej jednostki na dobrobyt jego otoczenia (oczywiście przez dobrobyt nie rozumiejąc jedynie aspektu materialnego).
Wielka Loża Francji jest obediencją o charakterze umiarkowanie liberalnym. Sama uważa się raczej za przedstawicielkę wolnomularstwa bliskiego ideom konserwatywnym, choć dopuszcza inicjację kobiet, co wyklucza uznanie ze strony wolnomularstwa zorientowanego na UGLE. Jednakże trzeba zaznaczyć na początku XX wieku kilka amerykańskich Wielkich Lóż rozpoznało GLdF. Powstała w roku 1894 z członków Wielkiego Wschodu Francji. Wielka Loża Francji jest obecnie trzecią co do liczności obediencją francuską. Skupia około 800 lóż i zrzesza mniej więcej 30.000 braci i sióstr. Ma także 14 lóż pracujących poza terenem Francji. Pracuje prawie wyłącznie w Rycie Szkockim Dawnym i Uznanym.
Wielki Wschód Belgii – obediencja powstała w 1833 roku, wkrótce po uzyskaniu niepodległości przez Belgię po sukcesie antyholenderskiego powstania. Wielki Wschód Belgii jest związany z jednym z najważniejszych wydarzeń w historii wolnomularstwa – jako pierwszy odrzucił konieczność wymagania od kandydatów deklaracji wiary w Boga (Istotę Najwyższą), czego konsekwencją było zerwanie kontaktów z Wielką Zjednoczoną Lożą Anglii (1870). Drugim wydarzeniem, które na trwale wpisało się w kroniki masonerii było założenie lóż masońskich: l’Obstinée i Liberte Cherie w niemieckim, nazistowskim obozie jenieckim. Trzeba dodać, że wolnomularstwo było aktywnie zwalczane przez nazistów. W 1989 roku doszło do podpisania wielostronnego aktu o wzajemnym rozpoznawaniu się, którego sygnatariuszami byli: Wielki Wschód Belgii, Wielka Loża Belgii, Wielka Żeńska Loża Belgii oraz Federacja Polska Międzynarodowego Mieszanego Zakonu Wolnomularskiego le Droit Humain.
Wielka Żeńska Loża Belgii jest organizacją wolnomularstwa kobiecego. Pierwsza belgijska loża powstała 20 kwietnia 1974 z inicjatywy i pod auspicjami Wielkiej Żeńskiej Loży Francji. W krótkim czasie powstały trzy następne, co umożliwiło utworzenie własnej obediencji – Wielkiej Żeńskiej Loży Belgii. WŻLB jest jednym z sygnatariuszy umowy wielostronnej Wielkich Lóż w Belgii z roku 1989.
Wielka Żeńska Loża Francji to organizacja francuskiego wolnomularstwa kobiecego z dużymi ambicjami międzynarodowymi. Powstała po II wojnie światowej, gdy w 1945 roku wznowiono obrady przedwojennego konwentu pod przewodnictwem Anne-Marie Gentily, co doprowadziło do powstania w 1946 organizacji kobiecej masonerii określanej wówczas jako „Kobieca Unia Masońska Francji” (Union maçonnique féminine de France). Sześć lat później unia przekształciła się w obediencję pod nazwą Wielka Żeńska Loża Francji. W 1959 podczas obrad kolejnego konwentu zadecydowano, że rytem wiodącym będzie Ryt Szkocki Dawny i Uznany. W ciągu kolejnych lat obediencja uzyskała patenty na stosowanie innych rytów (m. in. Rytu Francuskiego ). Powstała też kobieca Rada Najwyższa, zarządzająca lożami wyższych stopni Rytu Szkockiego Dawnego i Uznanego. Na przełomie dekady powstała także loża Rytu Szkockiego Rektyfikowanego. Obecnie Wielka Żeńska Loża Francji skupia około 14000 członkiń na całym świecie (przede wszystkim we Francji), a liczba lóż sięgnęła 400.
Wielka Liberalna Loża Austrii to obediencja liberalna, powstała w wyniku niezgody części wolnomularzy Wielkiej Loży Austrii na zarządzenie UGLE dotyczące zasad uznania lóż nieposiadających patentu Wielkiej Zjednoczonej Loży Anglii, co miało miejsce w roku 1953. W 2007 roku Wielka Liberalna Loża Austrii wystąpiła o członkostwo w CLIPSAS (uzyskując je jednak dopiero w roku 2011). Obediencja ta stała się jednocześnie członkiem założycielem AACEE w 2008. W chwili obecnej składa się z pięciu lóż: Niezależna Masońska Loża Wiednia, Loży New Chargers (Nowe Obowiązki), loży Gotthold Ephraim, loży Europa i loży Logos.

Obediencje międzynarodowe:

Międzynarodowy Mieszany Zakon Wolnomularski le Droit Humain – obediencja powstała w XIX wieku we Francji, na fali ruchu sufrażystek, który wywoływał silne echa także w części środowisk wolnomularskich. Jest pierwszą na świecie obediencją mieszaną i pierwszą obediencją o wymiarze międzynarodowym, powstałą z inicjatywy członków loży Jerozolimy Szkockiej (La Jérusalem Écossaise) Maria Deraismes oraz senator George’a Martina (Loża Les Libres Penseurs). Wywodzi się z Loży Le Droit Humain, Maçonnerie Mixte na Wschodzie Paryża. 4 kwietnia 1893 roku powołano Wielką Szkocką Mieszaną Lożę Symboliczną Francji (Grande Loge Symbolique Écossaise Mixte de France), która w późniejszym czasie przyjęła nazwę Międzynarodowy Mieszanego Zakonu Wolnomularskiego le Droit Humain. Było to zdecydowany przełom w wolnomularstwie, bowiem była to pierwsza obediencja, która nie tylko odrzucała wymóg wiary w Boga (Wielkiego Architekta Wszechświata), ale także otwarcie zezwalała na inicjowanie kobiet na równych z mężczyznami prawach. LDH kultywuje zasadę ciągłości inicjacyjnej – czyli utrzymywania w ramach jednych ciał zarządzających władzy nad wszystkimi stopniami: zarówno lóż masonerii błękitnej, jak i wyższych stopni. Stosuje wyłącznie Ryt Szkocki Dawny i Uznany. Do swych celów zalicza postęp wiedzy na poziomie jednostki i społeczeństwa, zjednoczenie mężczyzn i kobiet wokół idei humanistycznej duchowości. W Polsce Le Droit Humain działa od roku 1924, gdy zapalono światła Loży Orzeł Biały. W tym czasie organizacja znalazła się pod silnym wpływem organizacji teozoficznych.
Wielka Loża Kultur i Duchowości (Grande Loge des Cultures et de la Spiritualité) – francuska obediencja, powstała w roku 2003 w Paryżu. Kultywuje tradycję Rytu Szkockiego Dawnego i Uznanego, inicjuje zarówno kobiety, jak i mężczyzn. Plasuje się na tradycjonalistycznie nastawionym skrzydle wolnomularstwa liberalnego. Od aplikujących do GLCS wymagana jest wiara w Wielkiego Architekta Wszechświata (co stanowi raczej domenę wolnomularstwa anglosaskiego), ale podkreśla przywiązanie do ideału państwa laickiego (co z kolei zbliża GLCS do nurtu francuskiego). Obediencja określa się jako teistyczna, świecka i mieszana.

Warto także dodać o wielu próbach łączenia się obediencji w większe struktury (jednak bez uszczerbku dla ich suwerennej władzy). Zwykle przybierają one formę unii lub stowarzyszeń, często powoływanych dla dobra Sztuki (nie zaś dla przeprowadzania wspólnych prac). Pozwala to na podejmowanie współpracy wykraczającej poza podział na masonerię anglosaską i romańską. Najważniejsze z takich organizacji to:

CLIPSAS – forum międzynarodowe organizacji nurtu liberalnego, Centrum Łączności i Informacji Potęg Masońskich Sygnatariuszy Apelu Sztrasburskiego. Warto dodać, że do treści Apelu nawiązuje w swojej deklaracji ideowej Wielkiej Zjednoczonej Loży Polski i Krajów Bałtyckich
AACEE – Stowarzyszenia Obediencji Adogmatycznych Europy Środkowo-Wschodniej. Grupuje najliczniejsze liberalne obediencje regionu, promuje demokrację, solidarność i spójność krajów Europy Środkowo-Wschodniej w ramach Unii Europejskiej

Wolnomularstwo w świecie cyfrowym

Poniżej prezentujemy wybrane adresy internetowe, związane z wolnomularstwem. W globalnej Sieci istnieje bardzo wiele źródeł informacji o historii i dniu dzisiejszym masonerii. Wiele z nich jest wartościowymi i rzetelnymi skarbnicami wiedzy, ale są także takie, które rozpowszechniają informacje niesprawdzone, niepełne, a nawet po prostu – fałszywe. W trosce o rzetelny dostęp do wiedzy, chcemy polecić te, które uważamy za wartościowe.

Polecamy:

Obediencje, Wielkie Loże i Wielkie Wschody działające w Polsce

Wielka Loża Narodowa Polski

Wielki Wschód Francji

Related Posts

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi