Często zadawane pytania
Szanowni Państwo, w korespondencji do nas i rozmowach prowadzonych przy różnych okazjach pojawia się zwykle wiele pytań. Poniżej przygotowaliśmy listę najczęściej pojawiających się tematów. Zdajemy sobie sprawę, że przytoczone odpowiedzi są bardzo skrótowe i nie wyczerpują poruszanych zagadnień. Mogą być one jednak dobrym punktem wyjścia do dalszych poszukiwań. Zapraszamy także do bezpośredniego kontaktu z nami – odpowiednie adresy znajdziecie Państwo na stronie kontaktów.
Podstawy wolnomularstwa
- Co to jest wolnomularstwo?
Wolnomularstwo jest humanistycznym ruchem filozoficzno-społecznym, wywodzącym się z tradycji średniowiecznych gildii kamieniarskich i z dorobku kultury oświecenia.
Śladem korzeni wolnomularstwa jest głęboka symbolika używana m.in. w strojach masońskich i wystroju Loży. Wolnomularze wierzą, że poprzez swoje samodoskonalenie przyczyniają się do polepszenia losu Ludzkości. Wolnomularstwo jest ruchem świeckim i adogmatycznym, podkreślającym uniwersalną wartość godności Człowieka i tolerancję.
Dewizą ruchu jest Wolność-Równość-Braterstwo.
- Czym różni się wolnomularstwo od masonerii?
Wolnomularstwo i masoneria są słowami równoważnymi. Pochodzą od angielskiego określenia a free mason, które oznaczało wolnego kamieniarza, mistrza architektury. To właśnie tacy ludzie stawiali najpiękniejsze gotyckie katedry w czasach średniowiecza. W naszym kraju przyjęło się, że właściwszą formą jest określenie „wolny murarz”, które znamy w nieco staroświeckiej formie „wolnomularz”, wywodzącej się z dawnej polszczyzny.
Niemniej jednak, określenia wolnomularstwo i masoneria oznaczają po prostu to samo.
- Czy wolnomularstwo jest organizacją tajną?
Wolnomularstwo nie jest organizacją tajną. Jest organizacją jawną, zarejestrowaną poprawnie i legalnie w Krajowym Rejestrze Sądowym. Taką rejestrację posiada Wielka Zjednoczona Loża Polski i Krajów Bałtyckich (w trakcie aktualizacji danych w KRS).
Prawdą jest natomiast, że prace wolnomularskie odbywają się w warunkach dyskretnych. Wolnomularstwo nie lubi zgiełku nowoczesnego świata i stara się przed nim chronić.
- Co to jest loża wolnomularska?
Pojęcie Loży Wolnomularskiej można rozumieć dwojako:
Loża wolnomularska to po prostu miejsce spotkań masonów. Pojęcie to wywodzi się z obszaru kultury angielskiej, gdy średniowieczni mistrzowie architektury ustalali miejsce narad na placu budowy Katedry. Współczesna Loża jest miejscem dyskusji filozoficznych – jej wystrój jest określony tradycją i historią wolnomularstwa. W elementach wyposażenia można odnaleźć echa Świątyni Salomona – dlatego loża bywa nazywana Świątynią, choć nie jest w niej sprawowany żaden kult.
Loża wolnomularska oznacza także grupę ludzi, którzy ją tworzą. Są to m.in. Czcigodny Mistrz (który przewodniczy obradom), Pierwszy i Drugi Dozorca, inni oficerowie oraz pozostali Bracia i Siostry. Nazwy urzędów, zakresy obowiązków i reguły spotkań mają korzenie w zamierzchłej historii.
- Czy można zobaczyć, jak wyglądają obrzędy w Loży nie będąc masonem?
W zasadzie – nie można. Spotkania Loży są otoczone dyskrecją, mają na nie wstęp jedynie wolnomularze. Niektóre Loże (zwłaszcza na Zachodzie Europy i w USA) prowadzą od czasu do czasu tzw. Białe Prace, podczas których zapraszani są niektórzy nie-wolnomularze. Prace takie odbywają się jednak według innych zasad, a wolnomularze nie występują w strojach rytualnych (fartuchy, rękawice, szpady etc.).
W Polsce, współcześnie, tradycję okazjonalnych Białych Prac kultywują m.in. Loża Trzech Braci i Loża Maat
Kto i jak może zostać masonem
- Kto może zostać masonem?
Wolnomularzem może zostać jedynie osoba „wolna i dobrych obyczajów” (cytat z Konstytucji Wolnomularskich z roku 1723).
W Polsce masonem może zostać osoba, która jest pełnoletnia (choć niezwykle rzadko przyjmuje się osoby przed ukończeniem 25 lat), cieszy się dobrą opinią (nie przyjmujemy osób karanych sądownie), ma ustabilizowaną sytuację osobistą i życiową. Kandydat powinien mieć otwarty umysł, podzielać idee wolnomularskie, być osobą tolerancyjną i unikającą radykalnych poglądów.
Przyjmowane są zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie Jak zostać masonem?
- Co oznacza zasada zaproszenia do wolnomularstwa?
Zasada zaproszenia do wolnomularstwa oznacza, że nie każdy człowiek może zostać wolnomularzem – musi on mieć akceptację Loży i uzyskać od niej zaproszenie. Zaproszenie takie może być wystosowane z inicjatywy samej Loży lub można o nie poprosić (aplikacja do wolnomularstwa).
Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie o procedurach wstępowania do masonerii, patrz: Jak zostać masonem?.
- Czy można poprosić o przyjęcie do Loży?
Tak, można. Aplikację wysyła się do jednej z Lóż, zwykle najbliższych geograficznie miejscu zamieszkania Kandydata. Po jakimś czasie Loża kontaktuje się z aplikantem i informuje go o dalszych krokach.
Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie o procedurach wstępowania do masonerii, patrz: Jak zostać masonem?.
- Co mogę zyskać wstępując do wolnomularstwa?
Odpowiedź jest dwojaka: wszystko i nic.
Nic – bowiem wolnomularstwo nie jest organizacją biznesową, polityczną czy też lobbystyczną. Wolnomularstwo nie zapewnia zaszczytów, kontaktów gospodarczych, nie daje realnego wpływu na władzę. Wolnomularstwo nie zapewnia awansu społecznego ani prestiżu. Wolnomularstwo jest organizacją filozoficzną i etyczną.
Wszystko – bowiem wierzymy, że dzięki pracy w Loży stajemy się lepszymi ludźmi, poznajemy głębiej swoje człowieczeństwo i stajemy się bardziej wartościowymi członkami Ludzkości.
- Czy kobieta może zostać masonem?
Tak, kobiety mogą zostać masonkami. Wielka Zjednoczona Loża Polski i Krajów Bałtyckich jest organizacją mieszaną – inicjowane są zarówno kobiety, jak i mężczyźni.
Historycznie, średniowieczne wolnomularstwo (czy może raczej: kamieniarstwo) było zawodem męskim. Nie istniały jednakże formalne przeszkody, aby nie można było przyjąć do Loży kobiety. W czasach późniejszych, w Wielkiej Brytanii wprowadzono jednak zasadę, że wolnomularzem może zostać wyłącznie „wolny mężczyzna” (trzeba pamiętać, że kobiety nie miały wówczas pełni praw – nie mogły nawet dysponować swoim majątkiem bez zgody męża lub ojca). Dla kobiet przewidziano tzw. Loże Adopcyjne (wzorowane na wolnomularskich, ale nie będących w pełni masońskimi).
W czasach nowożytnego wolnomularstwa, masoneria nurtu romańskiego stopniowo doszła do wniosku, że kobiety są równie wolnymi obywatelami, co mężczyźni i powróciła do praktyki inicjowania kobiet. Wolnomularstwo anglosaskie pozostaje natomiast do dziś organizacją wyłącznie męską.
- Czy masonem może zostać tylko człowiek bogaty?
Właściwie tak – pod warunkiem jednakże, że mówimy o bogactwie duchowym.
Przynależność do wolnomularstwa jest oczywiście związana z ponoszeniem pewnych kosztów (składki członkowskie), nie są one jednak poza granicami możliwości osoby, która ma „stabilną sytuację życiową”.
Bogactwo nie zapewnia żadnego benefitu ani przewagi w wolnomularstwie.
- Jak wiele czasu zajmuje wolnomularstwo?
Filozoficzna odpowiedź na to pytanie brzmi: Wolnomularzem jest się przez całe życie.
Bardziej praktyczna wersja mówi, że obowiązkowe prace Loży odbywają się raz lub dwa razy w miesiącu. Oczywiście, warto także poświęcać trochę więcej czasu – można go przeznaczyć na własne rozmyślania czytanie książek, poznawanie historii, wspólne spotkania nie mające charakteru obowiązkowego itp.
Warto dodać, że niegdyś wolnomularze lubili samotnie spędzać czas w tzw. Świątyniach Dumania (np. w altanach ogrodowych w zespołach pałacowych arystokracji). Były tomiejsca wyciszenia, samotnej kontemplacji i rozmyślań.
Aktywność wolnomularska powinna wynikać z tego, że człowiek chce, a nie – że musi.
- Czy istnieją granice wiekowe przyjęcia do wolnomularstwa?
Co do zasady – należy być osobą pełnoletnią. W praktyce jednak rzadko przyjmuje się osoby poniżej 25 roku życia (burzliwe czasy młodości, w których nasza osobowość dopiero się kształtuje – nie sprzyjają zwykle wolnomularskiemu podejściu do życia). Górnej granicy wieku – nie ma.
Wolnomularzami zostają zarówno osoby w młodym, jak i średnim oraz dojrzałym wieku.
- Czy można odejść lub zrezygnować z bycia masonem?
Tak, oczywiście. Wolnomularstwo jest stowarzyszeniem – i można się po prostu z niego wypisać.
Opuszczenie szeregów wolnomularstwa nie wiąże się z żadnymi sankcjami. Osoby takie są jednak oczywiście proszone o zachowanie dyskrecji w stosunku do spraw wolnomularskich.
Do opuszczenia szeregów masonerii wystarczy poinformowanie o swojej woli Czcigodnego Mistrza swojej Loży.
Z wolnomularstwa można być także usuniętym w drodze decyzji Loży (są to jednak rzadkie przypadki). Decyzja taka może być podjęta na skutek pojawienia się okoliczności zmieniających status wolnomularza (dopuszczenie się przestępstwa, niegodne zachowanie, przystąpienie do organizacji radykalnej, złamanie zasad wolnomularskich etc.). Decyzja może być także wynikiem nieuzasadnionego opuszczania prac Loży, zaległości finansowych etc.
Wolnomularstwo a religia
- Czy wolnomularstwo jest rodzajem sekty?
Wolnomularstwo nie jest sektą. Nie jest nawet organizacją religijną.
Oczywiście większość sekt nie przyznaje się do swego charakteru, więc posłużymy się kilkoma obiektywnymi kryteriami oceny, czy dana struktura może być uznana za sektę:
* do sekty łatwo się dostać, zaś opuszczenie jej jest praktycznie niemożliwe: w wolnomularstwie jest dokładnie odwrotnie
* w sektach jest centralny autorytet (guru), którego zdanie jest jedynie słuszne i niepodważalne: w wolnomularstwie nie ma centralizacji, każdy urząd jest obieralny, zaś każda opinia i sąd – traktowany z szacunkiem
* sekta wymaga, aby odrzucić dotychczasowych przyjaciół, rodzinę itp.: wolnomularstwo zachęca, aby wolnomularz był dobrym człowiekiem, opiekującym się rodziną i dbającym o sprawy lokalnej społeczności, regionu oraz Ojczyzny
* sekta uważa się za posiadacza jedynie słusznej prawdy (dogmatu) i wymaga podporządkowania się temu dogmatowi: wolnomularstwo nie uznaje dogmatów (jest organizacją adogmatyczną)
* sekta zazwyczaj działa nielegalnie: wolnomularstwo jest organizacją legalną, zarejestrowaną w Polsce jako stowarzyszenie
* sekty wymagają określonego zachowania (np. przekazania swojego majątku), obiecując w zamian za to jakąś formę „nagrody wiecznej”: wolnomularstwo zajmuje się wyłącznie życiem doczesnym, nie zajmuje żadnego stanowiska w stosunku do życia wiecznego (jego istnienia lub nieistnienia)
* sekta wymaga ślepego zaufania: wolnomularstwo zachęca do aktywnego wątpienia w swoje przekonania (także wolnomularskie!) i do ciągłego poddawania ich racjonalnej krytyce
- Co wolnomularstwo ma wspólnego z satanizmem?
Wolnomularstwo nie ma nic wspólnego z satanizmem. Wolnomularstwo nie jest organizacją religijną, nie zajmuje się problematyką zbawienia, nie jest krytyczne w stosunku do żadnej religii (stara się zachować neutralny dystans do każdej z nich).
Warto dodać, że autor Konstytucji Masońskich był księdzem (protestanckim) i teologiem. W historii Polski dwóch prymasów (Michał Poniatowski i Gabriel Podolski) było także masonami.
- Czy wolnomularstwo jest wrogiem kościoła?
Wolnomularstwo nie jest wrogiem kościoła (ani tym bardziej – religii).
Faktem jest natomiast, że kościół w swojej historii niejednokrotnie atakował masonerię (żeby wymienić choćby bullę Klemensa XIII). Wolnomularstwo, jako organizacja wolnomyślicielska, tolerancyjna i otwarta na ludzi wszelkich wyznań była uważana przez konserwatywną część hierarchii kościelnej za zagrożenie.
Warto dodać, że jedno z pierwszych pism gratulacyjnych skierowanych do Karola Wojtyły po jego wyborze na papieża wystosowała polska loża masońska Kopernik. Jan Paweł II w ciepłych słowach podziękował za list i przekazał loży swoje błogosławieństwo.
- Czy wierzący chrześcijanin może być wolnomularzem?
Tak, oczywiście.
Wolnomularstwo uznaje, że przeżycie religijne jest indywidualną i intymną sprawą człowieka. Jego rodzaj (bądź brak) nie stanowi kryterium oceny podczas przyjmowania do wolnomularstwa.
Także z punktu widzenia kościoła nie ma obecnie przeszkód (choć jeszcze w połowie XX wieku masoneria była na liście organizacji zakazanych). Wielkie zasługi dla zniesienia ekskomuniki dla katolików należących do wolnomularstwa położył Jan Paweł II. W lożach można spotkać zarówno wierzących chrześcijan (katolików i innych odłamów), przedstawicieli innych wyznań, agnostyków i ateistów.
Uwaga: wszelkie dyskusje o religii są w loży zabronione!
Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie Wolnomularstwo a religia.
- Czy wolnomularze wyznają jakiegoś boga?
Wolnomularze mogą wyznawać (bądź nie wyznawać) boga (bogów), których uważają za właściwych. Jest to jednak ich przeżycie religijne, nie mające nic wspólnego z wolnomularstwem.
Wolnomularstwo jest organizacją wyłącznie świecką – nie narzuca ani nie prowadzi kultu żadnego boga.
Symbol Wielkiego Architekta Wszechświata jest abstrakcyjnym określeniem, pod którym każdy wolnomularz może widzieć własną koncepcję Istoty Wyższej. Dla masona-chrześcijanina Wielki Architekt może być tożsamy z Jezusem, dla buddysty – z Buddą, dla żyda – z JHWH itp. Ateiści pod pojęciem Wielkiego Architekta widzą zwykle Sens Wszechświata, Naukę, Humanizm bądź Rozum.
- Czy Wielki Architekt jest masońskim bogiem?
Wielki Architekt nie jest bogiem. Nie jest mu (jej?) także oddawana jakakolwiek cześć – wolnomularstwo nie jest organizacją religijną.
Symbol Wielkiego Architekta Wszechświata jest abstrakcyjnym określeniem, pod którym każdy wolnomularz może widzieć własną koncepcję Istoty Wyższej. Miało to znaczenie zwłaszcza w okresie wojen religijnych – bowiem dzięki neutralnemu terminowi Wielkiego Architekta mogli swobodnie spotykać się i rozmawiać przedstawiciele religii, które prowadziły często niezwykle krwawe i brutalne wojny.
Dla masona-chrześcijanina Wielki Architekt może być tożsamy z Jezusem, dla buddysty – z Buddą, dla żyda – z JHWH itp. Ateiści pod pojęciem Wielkiego Architekta widzą zwykle Sens Wszechświata, Naukę, Humanizm bądź Rozum.
Niektóre organizacje wolnomularskie (zwłaszcza najsilniej zanurzone w tradycji francuskiej myśli oświeceniowej) w ogóle zrezygnowały z odwołań do pojęcia Wielkiego Architekta Wszechświata.
- Co to jest wolnomularska świątynia?
Wolnomularska świątynia nie jest miejscem kultu religijnego. Sama nazwa świątyni odwołuje się do pojęcia sfer sacrum i profanum. Oznacza ona, że loża wolnomularska jest dla nas miejscem szczególnym w świecie, stanowi pewne miejsce wyłączone ze zgiełku i otaczającego nas hałasu.
Termin „świątynia” jest także nawiązaniem do Katedr – dzieł gildii architektonicznych (kamieniarskich), z których wywodzi się wolnomularstwo.
Last, but not least, określenie Loży jako świątyni jest związane z nawiązaniem do Świątyni Salomona (stąd zresztą pojawiające się w wystroju Loży elementy). Świątynia Jerozolimska jest dla nas symbolem miejsca doskonałego, w którym Człowiek starał się odnaleźć drogę do Ideału.
- Co to są rytuały (obrzędy) masońskie?
Rytuał masoński jest zestawem reguł (ceremonii) dotyczących zachowania w Loży. Odnoszą się one do stroju (np. wyglądu fartuchów wolnomularskich), gestów, zachowań itp. Obrządek masoński wywodzi się z czasów sięgających średniowiecza. Jest też pośrednio związany z tzw. rytem. Przykładowo – fartuszek mistrza rytu francuskiego ma lamówkę błękitną, zaś rytu szkockiego – czerwoną. Warto podkreślić, że wbrew obiegowym opiniom, rytuał masoński nie ma nic wspólnego z jakąkolwiek formą religijną.
Pytania pozostałe
- Czy wolnomularstwo jest organizacją tajną?
Wolnomularstwo nie jest organizacją tajną. Jest legalnie zarejestrowanym stowarzyszeniem, działającym w granicach prawa i zgodnie z systemem prawnym Rzeczpospolitej Polskiej.
Jest natomiast organizacją dyskretną, co oznacza, że nie jest zainteresowane rozgłaszaniem swojej działalności. Dyskrecja ta nie oznacza, że sprawy, którymi się zajmujemy mają jakiś złowrogi charakter. Uważamy, że człowiek czyniący dobro (jednym z celów wolnomularstwa jest działalność charytatywna) nie powinien tego robić w sposób jawny. Można tu zresztą przytoczyć cytat z Ewangelii św. Mateusza: „Strzeżcie się, żebyście uczynków pobożnych nie wykonywali przed ludźmi po to, aby was widzieli”.
- Czy przynależność do masonerii nie łamie prawa?
Przynależność do wolnomularstwa jest zgodna z polskim prawem. Wolnomularstwo jest legalnie zarejestrowanym stowarzyszeniem, działającym w oparciu Ustawy o Stowarzyszeniach. Możliwość bycia wolnomularzem gwarantuje w Polsce Konstytucja – dzięki prawu do swobodnego stowarzyszania się.
- Czy chrześcijanin może być masonem?
Tak, nie ma żadnych przeciwwskazań. Do wolnomularstwa należy wielu chrześcijan (zarówno katolików, jak i prawosławnych oraz innych obrządków). Co więcej – wolnomularz i autor Konstytucji Masońskich, James Anderson był księdzem (protestanckim). Do wolnomularstwa należeli także polscy prymasi, biskupi i księża katoliccy. Kilku księży-wolnomularzy (niepolskich) zostało nawet świętymi.
Oczywiście, ultrakonserwatywna część kościoła katolickiego jest przeciwna wolnomularstwu. Bazują oni na bulli papieża Klemensa XIII, która nakładała ekskomunikę na wstępujących do masonerii. Bulla ta została jednak zmieniona, m.in. w wyniku starań Jana Pawła II. Obecnie odpowiedni przepis prawa kanonicznego mówi: „kto zapisuje się do stowarzyszenia działającego w jakikolwiek sposób przeciw Kościołowi, powinien być ukarany sprawiedliwą karą; kto zaś popiera tego rodzaju stowarzyszenie lub nim kieruje, powinien być ukarany interdyktem (Kanon 1374)”. Jak widać, w zapisie tym wolnomularstwo nie jest już wzmiankowane.
Warto podkreślić, że wolnomularstwo nie zajmuje się walką z kościołem.
- Czy masoneria walczy z kościołem?
Wolnomularstwo nie walczy z kościołem. Wolnomularstwo – zgodnie z zasadami powszechnej tolerancji – opowiada się za neutralnością państwa w stosunku do kościoła na zasadach wzajemnego poszanowania autonomii.
- Czy kobiety mogą być masonkami?
Tak. Wielka Zjednoczona Loża Polski i Krajów Bałtyckich przyjmuje zarówno kobiety, jak i mężczyzn w swoje szeregi.
- Czy prawdą są pogłoski o niemoralnych praktykach podczas obrzędów lóż?
Nie. Wolnomularstwo jest organizacją etyczną i filozoficzną, nie mogłoby więc popierać jakiejkolwiek działalności niemoralnej.
